Marihuana pozostaje najczęściej używaną nielegalną substancją w Europie – wskazuje najnowszy raport “Cannabis – the current situation in Europe (Europejski Raport Narkotykowy 2024)”. W tym artykule przeanalizujemy zmieniające się trendy na rynku marihuany oraz odpowiedzi legislacyjne poszczególnych krajów na podstawie tego raportu. Oparcie się na danych z raportu “Cannabis – the current situation in Europe (European Drug Report 2024)” pozwala na uzyskanie rzetelnego obrazu, który może być podstawą do dalszych dyskusji i działań w zakresie polityki narkotykowej.
Wzorce używania marihuany
Marihuana jest najczęściej używaną nielegalną substancją w Europie. Szacuje się, że 8% dorosłych Europejczyków (około 22,8 miliona osób w wieku od 15 do 64 lat) używało marihuany w ciągu ostatniego roku. Poziom używania i trendy są jednak zróżnicowane w poszczególnych krajach. Narodowe badania wskazują na różnorodność w częstości i wzorcach używania marihuany, co może być wynikiem różnych polityk krajowych oraz kulturowych podejść do tej substancji.
Z danych wynika, że około 1,3% dorosłych w Unii Europejskiej, czyli 3,7 miliona osób, używa marihuany codziennie lub prawie codziennie. Większość użytkowników marihuany to mężczyźni poniżej 35 roku życia. W grupie wiekowej 15-34 lata, 15% populacji używało marihuany w ciągu ostatniego roku, a w grupie 15-24 lata odsetek ten wynosi 18,6%. Codzienni użytkownicy w tej grupie wiekowej stanowią około 2% populacji, co oznacza, że młodzi mężczyźni są szczególnie narażeni na ryzyko związane z regularnym używaniem marihuany.
Problemy zdrowotne związane z używaniem marihuany
Używanie marihuany, podobnie jak innych substancji psychoaktywnych, może wiązać się z pewnymi konsekwencjami zdrowotnymi, zarówno fizycznymi, jak i psychicznymi. Jednakże, warto zauważyć, że ryzyko związane z marihuaną jest często mniejsze w porównaniu do wielu innych substancji, takich jak alkohol czy tytoń.
- Uzależnienie od marihuany: Regularne używanie marihuany może prowadzić do rozwoju uzależnienia, choć ryzyko to jest mniejsze niż w przypadku innych substancji, takich jak opioidy czy alkohol. Osoby uzależnione mogą doświadczać trudności w kontrolowaniu swojego używania, co może wpływać na różne aspekty ich życia, choć większość użytkowników nie doświadcza poważnych problemów związanych z uzależnieniem.
- Objawy psychotyczne: U niektórych osób, zwłaszcza tych z predyspozycjami do chorób psychicznych, długotrwałe i intensywne używanie marihuany może być związane z podwyższonym ryzykiem wystąpienia objawów psychotycznych, takich jak paranoja czy halucynacje. Jednakże, większość użytkowników nie doświadcza takich efektów, a ryzyko to jest zazwyczaj związane z wysokimi dawkami lub produktami o wysokiej zawartości THC.
- Przewlekłe problemy oddechowe: Palenie marihuany, podobnie jak palenie tytoniu, może prowadzić do problemów z układem oddechowym, takich jak kaszel czy zapalenie oskrzeli. Alternatywne metody konsumpcji, takie jak waporyzacja lub spożywanie edibles, mogą zmniejszyć te ryzyka.
Problemy edukacyjne i prawne
Używanie marihuany może również wpływać na aspekty edukacyjne i prawne, choć wpływ ten jest często bardziej złożony i zależy od wielu czynników.
- Osiągnięcia edukacyjne: Niektóre badania sugerują, że regularne używanie marihuany w młodym wieku może wpływać na osiągnięcia edukacyjne. Jednakże, wpływ ten jest często niewielki i może być związany z innymi czynnikami, takimi jak kontekst społeczny czy indywidualne predyspozycje. Wiele osób używających marihuany osiąga dobre wyniki w nauce i karierze zawodowej.
- System sprawiedliwości: W niektórych krajach używanie marihuany może prowadzić do problemów z systemem sprawiedliwości, w tym aresztowań i kar za posiadanie czy handel narkotykami. Dekryminalizacja lub legalizacja marihuany, jak ma to miejsce w kilku krajach europejskich, może zmniejszyć te ryzyka i pozwolić na lepsze zarządzanie używaniem marihuany w kontekście zdrowia publicznego.
Uwzględnienie tych aspektów jest kluczowe dla zrozumienia pełnego obrazu wpływu marihuany na zdrowie i społeczeństwo, a także dla kształtowania skutecznej i sprawiedliwej polityki narkotykowej.
Trendy w rynku marihuany
Rynek marihuany w Europie jest dynamiczny i podlega ciągłym zmianom. Jednym z głównych trendów jest wzrost liczby przejęć marihuany, przy jednoczesnym spadku ilości przejętego haszyszu. W 2022 roku kraje UE zgłosiły 243 000 przejęć haszyszu, co stanowiło łącznie 468 ton, oraz 234 000 przejęć marihuany w formie suszu, łącznie 265 ton. Znaczną rolę w rynku odgrywa Hiszpania, która jest kluczowym krajem tranzytowym i producentem marihuany w Europie. W 2022 roku Hiszpania odpowiadała za 69% wszystkich przejęć haszyszu, 47% przejęć marihuany i 81% wszystkich zgłoszonych przejęć roślin konopi w UE.
Potencja marihuany dostępnej na rynku europejskim rośnie. Średnia moc haszyszu wynosi obecnie około 25% THC, co jest bardzo wysokim stężeniem w porównaniu do lat poprzednich. Z kolei moc marihuany roślinnej pozostaje stabilna i wynosi około 10% THC. Wzrost potencji żywicy konopnej stwarza zwiększone ryzyko zdrowotne, zwłaszcza w przypadku młodych użytkowników, którzy są bardziej podatni na negatywne skutki zdrowotne związane z wysoką zawartością THC.
Nowe produkty i formy marihuany
W ostatnich latach na rynku europejskim obserwuje się wzrost różnorodności dostępnych produktów marihuany. Tradycyjna marihuana roślinna i haszysz nadal dominują, ale pojawiają się również nowe formy, które zyskują na popularności. Wśród nich znajdują się:
- Produkty jadalne: Jadalne produkty zawierające marihuanę, takie jak ciastka, czekoladki czy gumy do żucia, stają się coraz bardziej powszechne. Użytkownicy preferują je ze względu na dyskrecję i brak konieczności palenia.
- Ekstrakty: Ekstrakty z marihuany, takie jak oleje, koncentraty czy woski, są dostępne w coraz większej ilości. Charakteryzują się one wysoką zawartością THC, co przyciąga użytkowników poszukujących silniejszych efektów.
- Produkty o wysokiej mocy: Na rynku pojawiają się produkty o wyjątkowo wysokiej zawartości THC, co może zwiększać ryzyko zdrowotne związane z ich używaniem. Wzrost dostępności tych produktów wymaga większej uwagi ze strony organów regulacyjnych.
Obok tradycyjnych produktów z konopi indyjskich, na rynku pojawiły się również półsyntetyczne kannabinoidy, takie jak HHC, HHC-P i THCP. Substancje te są często wytwarzane z kannabidiolu (CBD) ekstrahowanego z konopi o niskiej zawartości THC (konopie przemysłowe). Sprzedawane są jako “legalne” alternatywy dla marihuany, co stwarza nowe wyzwania regulacyjne. Wiedza na temat efektów tych substancji u ludzi jest ograniczona, ale pojawiają się doniesienia o ich potencjalnych skutkach ubocznych, w tym powiązaniach z psychozą. Niektóre kraje UE już zaklasyfikowały HHC jako substancję kontrolowaną.
Podejścia polityczne do marihuany w Europie
Kraje europejskie różnie podchodzą do kwestii legalizacji i regulacji używania marihuany. W ostatnich latach kilka państw podjęło kroki w kierunku zmiany swojej polityki:
- Malta: W grudniu 2021 roku Malta wprowadziła przepisy pozwalające na uprawę marihuany na własny użytek oraz jej używanie w prywatnych miejscach. Dopuszczono również działanie klubów konopnych na zasadzie non-profit.
- Luksemburg: W lipcu 2023 roku Luksemburg zalegalizował uprawę marihuany na własny użytek oraz jej używanie w prywatnych miejscach.
- Niemcy: W lutym 2024 roku Niemcy wprowadziły przepisy pozwalające na uprawę marihuany na własny użytek oraz działanie klubów konopnych.
- Czechy: Ogłosiły plany stworzenia regulowanego i opodatkowanego systemu dystrybucji marihuany.
Pilotowe projekty sprzedaży i dystrybucji
- Szwajcaria: Rozpoczęła pilotażowe programy sprzedaży marihuany dla określonych grup mieszkańców w wybranych miastach.
- Holandia: Prowadzi pilotażowy program zamkniętego łańcucha dostaw marihuany w 10 gminach, gdzie konopie produkowane w kontrolowanych warunkach są sprzedawane w kawiarniach konopnych.
Dane i trendy dotyczące używania marihuany
Używanie marihuany jest szczególnie powszechne wśród młodszych Europejczyków. W grupie wiekowej 15-34 lata, około 15% populacji używało marihuany w ciągu ostatniego roku. W grupie wiekowej 15-24 lata, odsetek ten jest jeszcze wyższy i wynosi 18,6%. Dane te wskazują na znaczący poziom konsumpcji marihuany wśród młodych ludzi.
Analiza ścieków dostarcza dodatkowych informacji na temat poziomu używania marihuany w różnych miastach europejskich. Badania przeprowadzone w 2023 roku w 51 miastach wykazały, że w 20 z tych miast nastąpił wzrost poziomu THC-COOH, metabolitu marihuany, w próbkach ścieków, podczas gdy w 15 miastach zaobserwowano spadek. Analiza ścieków stanowi cenne narzędzie do monitorowania rzeczywistego poziomu konsumpcji marihuany na poziomie miejskim, co może pomóc w formułowaniu odpowiednich polityk i interwencji.
Leczenie uzależnienia od marihuany
W 2022 roku około 92 000 osób zgłosiło się na leczenie z powodu problemów związanych z używaniem marihuany, co stanowiło 36% wszystkich zgłoszeń do specjalistycznych placówek leczenia narkotykowego w Europie. Wśród tych osób około 58 000 zgłosiło się na leczenie po raz pierwszy. Marihuana była najczęściej wskazywaną substancją problemową przez nowych pacjentów, stanowiąc 43% wszystkich nowych zgłoszeń.
Problemy zdrowotne związane z marihuaną wymagają różnorodnych interwencji terapeutycznych. Najczęściej stosowane metody leczenia to interwencje psychospołeczne, takie jak terapia poznawczo-behawioralna. Wzrasta również dostępność interwencji online, które mogą być skuteczne w dotarciu do szerszej grupy użytkowników.
Wnioski
Raport “Cannabis – the current situation in Europe (European Drug Report 2024)” dostarcza kompleksowego obrazu obecnej sytuacji związanej z marihuaną w Europie. Wzrost prewalencji używania wśród młodych ludzi, różnorodność dostępnych produktów oraz zmiany w polityce krajowej stanowią wyzwanie dla zdrowia publicznego i regulacji.
Kształtowanie skutecznej polityki narkotykowej wymaga zrozumienia zarówno korzyści, jak i zagrożeń związanych z marihuaną. Wprowadzenie odpowiednich regulacji, które będą chronić zdrowie publiczne, a jednocześnie respektować prawa jednostek, jest kluczowe. W przyszłości konieczne będzie dalsze monitorowanie sytuacji oraz prowadzenie badań nad skutecznością różnych podejść do regulacji i leczenia.
Wobec dynamicznie zmieniającego się rynku marihuany w Europie, konieczne jest prowadzenie ciągłych badań i monitorowanie sytuacji. Tylko dzięki temu możliwe będzie odpowiednie reagowanie na nowe wyzwania i ochrona zdrowia publicznego. Badania powinny skupiać się na ocenie skuteczności różnych interwencji oraz monitorowaniu długoterminowych skutków używania marihuany.
