W ostatnich latach, na całym świecie obserwujemy zmianę podejścia do polityki narkotykowej, skłaniającą się ku dekryminalizacji posiadania narkotyków dla własnego użytku. Irlandia, kraj o długoletniej konserwatywnej polityce wobec narkotyków, stoi obecnie przed potencjalną zmianą swojego podejścia. Zmiany te mogą wpłynąć nie tylko na prawo, ale także na społeczeństwo, system zdrowia i wymiar sprawiedliwości.
Jak wynika z końcowego raportu Zgromadzenia Obywatelskiego w sprawie używania narkotyków, system wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych musi skierować się w stronę kompleksowej reakcji na posiadanie narkotyków na własny użytek, opartej na kwestiach zdrowotnych. Zgromadzenie, które zbierało się od kwietnia do października ubiegłego roku, wydało 36 zaleceń mających na celu zmniejszenie szkód spowodowanych używaniem nielegalnych narkotyków.
Rząd Irlandii zobowiązał się do przeprowadzenia szeroko zakrojonych konsultacji przed podjęciem jakichkolwiek decyzji dotyczących dekryminalizacji narkotyków. Wśród instytucji, których opinie zostaną zasięgnięte, znajdują się Departament Sprawiedliwości, irlandzka policja (gardaí), Prokuratoria Królewska (DPP) oraz Prokurator Generalny. Takie podejście ma na celu zapewnienie, że wszelkie zmiany w prawie zostaną dokonane z uwzględnieniem różnych perspektyw i możliwych konsekwencji.
Konsultacje w Irlandii dotyczące dekryminalizacji narkotyków zbiegają się z ważnym badaniem UE na temat rynku heroiny, w którym ostrzega się, że niemal całkowity załamanie produkcji opium w Afganistanie w zeszłym roku może sprawić, że rynek wypełni się wysoce niebezpiecznymi opiatami syntetycznymi, co będzie miało „znaczący negatywny wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo publiczne”.
W nowym raporcie Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA) oraz Europol, podały, że produkcja opium w Afganistanie – będącym źródłem 80% światowych dostaw heroiny – spadła w 2023 r. o 95%. Szacunkowa produkcja opium wyniosła 333 ton w 2023 r. w porównaniu z ponad 6000 ton rocznie w ciągu poprzednich sześciu lat.
HSE w dalszym ciągu utrzymuje „czerwony alert” dla osób zażywających heroinę po tym, jak w listopadzie i grudniu ubiegłego roku w Dublinie i Cork obwiniono bardzo silny syntetyczny opioid, nitazynę, za 70 nieprowadzących do śmierci przedawkowań .
Etapy opracowania projektu ustawy
Jednym z pierwszych kroków na drodze do potencjalnej dekryminalizacji jest utworzenie specjalnego komitetu Oireachtas. Minister Reid wyraził nadzieję, że komitet ten zostanie powołany „bardzo szybko”, co podkreśla pilność i znaczenie tej kwestii dla irlandzkiego rządu. Zadaniem komitetu będzie przeprowadzenie szczegółowych analiz i debat na temat przedstawionego raportu, co stanowi istotny element w procesie kształtowania przyszłej polityki narkotykowej.
Po wstępnych konsultacjach i analizach komitetu Oireachtas, następnym krokiem będzie opracowanie projektu ustawy. Ten etap jest szczególnie ważny, ponieważ pozwala na dokładne przeanalizowanie propozycji zmian i ich potencjalnych skutków. Projekt ustawy, po szczegółowej ocenie, będzie następnie przedmiotem debaty i dalszych prac w komitecie, co jest standardową procedurą legislacyjną w Irlandii. Ostateczny projekt ustawy będzie wynikiem tych prac, gotowy do przedstawienia w Oireachtas do dalszego procedowania.
Harmonogram i oczekiwania
Znaczącym aspektem zapowiedzi rządowych jest wyraźne określenie oczekiwanego harmonogramu działań. Minister Reid wyraził nadzieję, że cały proces, od wstępnych konsultacji po wprowadzenie ostatecznego projektu ustawy, zostanie zrealizowany „w 2024 roku, a nie 2025”. Takie oświadczenie podkreśla determinację rządu do szybkiego reagowania na potrzebę zmian w polityce narkotykowej, jednocześnie zaznaczając, że proces ten wymaga dokładności i odpowiedzialności.
„Chociaż posiadanie narkotyków kontrolowanych pozostałoby nielegalne, osoby przyłapane na posiadaniu nielegalnych narkotyków na własny użytek uzyskałyby przede wszystkim szerokie możliwości dobrowolnego angażowania się w usługi prozdrowotne” – czytamy w raporcie.
Komitet uważa, że takie podejście mogłoby całkowicie wyeliminować możliwość skazania i kary więzienia za posiadanie jakiegokolwiek nielegalnego narkotyku. Osoby, u których stwierdzono posiadanie nielegalnych narkotyków, otrzymają skierowanie lekarskie obejmujące dostęp do usług dla osób uzależnionych.
Znaczenie zmian dla Irlandii
Potencjalna dekryminalizacja narkotyków w Irlandii ma dalekosiężne implikacje. Obejmują one nie tylko zmiany w prawie i procedurach sądowych, ale także wpływ na system opieki zdrowotnej, politykę społeczną oraz ogólnie na społeczeństwo. Dekryminalizacja może również przyczynić się do zmiany narracji wokół używania narkotyków, kładąc większy nacisk na profilaktykę, edukację i wsparcie dla osób uzależnionych.
Zgromadzenie składające się z 99 losowo wybranych obywateli poparło „kompleksowe podejście prozdrowotne” do kwestii posiadania narkotyków. Zgromadzenie przyjęło stanowisko, że członkowie powinni skoncentrować się na rezultacie końcowym, czyli na tym, czego oczekują od irlandzkiego prawa antynarkotykowego, i pozostawić politykom określenie sposobu jego wdrożenia.
Podsumowanie
Proces dekryminalizacji narkotyków w Irlandii jest złożony i wieloetapowy. Rząd podjął kroki w kierunku szeroko zakrojonych konsultacji i analiz, które mają na celu przygotowanie gruntownie przemyślanej i odpowiedzialnej zmiany w polityce narkotykowej. Wyznaczenie oczekiwanego harmonogramu działań na rok 2024 pokazuje zarówno determinację, jak i ostrożność w podejściu do tej delikatnej kwestii. Ostateczne decyzje i ich wpływ na irlandzkie społeczeństwo będą przedmiotem dalszych obserwacji i analiz.
